به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری فارس، بیش از یک سال و نیم است که آمریکا به صورت یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شده و دیگر کشورهای باقی‌مانده در این توافق هم نتوانسته‌اند آنطور که وعده داده بودند، آثار منفی تحریم‌های یکجانبه آمریکا را جبران کنند.
ایران در واکنش به این وضعیت، از اردیبهشت ماه امسال و با استناد به دو بند از برجام، روند کاهش پایبندی به این توافق را آغاز کرد. گام چهارم این روند با انتقال گاز به تأسیسات هسته‌ای فردو برای تزریق به سانتریفیوژها آغاز شده است.
دکتر «ویلیام اورمان بیمن» استاد دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا معتقد است برجام وابسته به NPT است و غنی‌سازی در فردو با غنای پایین مطابق NPT است.
بیمن پیش‌تر مدیر گروه مطالعات خاورمیانه در دانشگاه براون (Brown) در ایالت رودآیلند و استاد مردم‌شناسی و مطالعات آسیای شرقی این دانشگاه نیز بود. بیمن دکتری مردم‌شناسی را از دانشگاه شیکاگو در سال ۱۹۷۶ دریافت کرد و به خاطر نوشتن چند جلد کتاب و بیش از ۱۰۰ مقاله علمی در مورد پویش‌های ارتباطات در ایالات متحده، ایران و... شهرت دارد.
خبرنگار فارس در زمینه آغاز گام چهارم کاهش تعهدات برجامی ایران گفت‌و‌گویی با وی صورت داده است.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران اعلام کرد ایران فعالیت ۱۰۰۰ سانتریفیوژ در تاسیسات هسته‌ای فردو را به عنوان بخشی از کاهش تعهدات مربوط به توافق هسته‌ای از سر می‌گیرد. ارزیابی شما در مورد این گام برجامی ایران چیست؟
تنها توافقی که واقعاً مهم است پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (NPT) است که متعلق به دهه ۱۹۷۰ میلادی است. برجام در واقع توافق «اعتمادسازی» بود (نه یک معاهده) برای اطمینان از اینکه ایران شرایط NPT را نقض نمی‌کند. طبق «ان پی تی» ایران حق دارد غنی سازی اورانیوم را برای اهداف صلح آمیز درست مانند ۱۹ کشور دیگر فاقد تسلیحات اتمی، انجام دهد. شروع مجدد فعالیت سانتریفیوژها در فردو برای غنی‌سازی اورانیوم با غنای پایین طبق NPT کاملاً قانونی است. این اقدام ایران آن بخش از برجام را که می‌گوید ایران غنی‌سازی را تحت این توافق افزایش نخواهد داد، نقض می‌کند. ایران می‌خواهد این پیام را به ایالات متحده آمریکا و اروپا ارسال کند که برجام با خروج ایالات متحده آمریکا از آن نقض شده بنابراین ایران معتقد است مطابق برجام، هنگامی که یک طرف نتواند به تعهدات خود عمل کند، طرف دیگر برجام تعهدی برای اجرای آن ندارد. با این وجود، ایران باید پایبندی خود به NPT را حفظ کند، درست همانطور که الان به آن متعهد است.
فکر می‌کنید گام چهارم ایران برای کاهش تعهدات خود تحت برجام خط قرمز اتحادیه اروپا باشد؟ اگر نه، خط قرمز آنها چیست؟
باز هم می‌گویم، برجام وابسته به NPT است. اروپایی‌ها و ایالات متحده می‌دانند که این مرحله صرفاً سیگنالی برای اروپایی‌ها و ایالات متحده آمریکاست. ایران از دیدگاه اروپایی‌ها با خط قرمز فاصله زیادی دارد هرچند تضمین می‌کنم که دولت ترامپ سعی خواهد کرد سایر امضا کنندگان برجام را متقاعد کند که ایران خطرناک‌تر شده است.
آژانس بین المللی انرژی اتمی «رافائل گروسی» آرژانتینی را به عنوان رئیس بعدی آژانس انتخاب کرد و او بلافاصله قول داد که به طور مستقل و بی طرف در مورد موضوعات مهم آژانس از جمله بحث هسته‌ای ایران عمل کند. گروسی پس از انتخاب شدن هنگامی که در مورد ایران از وی سوال شد به خبرنگاران گفت: من کار خود را انجام خواهم داد و فکر می‌کنم کار من اجرای دستورالعمل به روشی مستقل، عادلانه و بی طرف است. ارزیابی شما درباره این اظهارات چیست؟
به طور کلی تصور می شود گروسی فردی منصف و بی طرف است؛ برخلاف آمانو که تمام مدت تحت فشار ایالات متحده بود تا گزارش‌های منفی در مورد ایران صادر کند. متاسفم که آقای آمانو درگذشت، اما او به عنوان رئیس آژانس انرژی هسته‌ای فردی بی‌طرف نبود.
دیپلمات‌ها انتظار تغییری مهم و اساسی در موضع آژانس بین المللی انرژی اتمی تحت ریاست گروسی در مورد مهمترین موضوعات از جمله بحث هسته ای ایران و کاهش تعهدات برجامی ایران ندارند. نظر شما در مورد این چیست؟
تاکنون، حتی تحت ریاست آمانو، آژانس بین المللی انرژی اتمی تأیید کرده است که ایران مطابق با ان پی تی عمل کرده است. آژانس بین المللی انرژی هسته‌ای مسئول قضاوت سیاسی یا کنترل برجام نیست؛ گرچه سازمان ملل آن توافق را به رسمیت شناخته است. گروسی تحت فشارهای شدید ایالات متحده قرار خواهد گرفت تا اعلام کند ایران چیزی را نقض کرده است. امیدوارم که او بتواند مقاومت کند و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را بر وظیفه اصلی خود یعنی اطمینان از پایبندی به NPT متمرکز نگه دارد.
